top of page
Szukaj
    • 16 cze

Współuzależnienie w Narcyzmie: Przyczyny, Przykłady i Związek z Syndromem Sztokholmskim

Współuzależnienie w kontekście narcyzmu to zjawisko, w którym osoba współuzależniona podporządkowuje swoje życie i potrzeby narcystycznemu partnerowi. Jest to niezdrowa dynamika wynikająca z głębokich mechanizmów psychologicznych, które sprawiają, że ofiara staje się uzależniona od swojego narcystycznego partnera. Zjawisko to ma wiele wspólnych cech z Syndromem Sztokholmskim, gdzie ofiara zaczyna odczuwać więź z oprawcą. W tym artykule omawiam główne przyczyny, przykłady oraz związek ze Syndromem Sztokholmskim.





Przyczyny współuzależnienia w Narcyzmie


  1. Brak poczucia własnej wartości Osoby współuzależnione często mają niską samoocenę i głęboko zakorzenione przekonanie, że nie zasługują na miłość i szacunek. Narcystyczny partner potrafi to wykorzystać, wmawiając ofierze, że jest niekompletna bez jego aprobaty i uwagi. To prowadzi do uzależnienia emocjonalnego, gdzie ofiara stale szuka potwierdzenia swojej wartości poprzez zaspokajanie potrzeb narcystycznego partnera​ 

  2. Manipulacja i kontrola Narcystyczne osoby są mistrzami manipulacji i kontroli. Wykorzystują techniki takie jak gaslighting (wmawianie, że ofiara jest nienormalna lub myli się w swoich osądach) i miłość warunkowa (okazywanie miłości tylko wtedy, gdy ofiara spełnia ich oczekiwania). Te metody powodują, że ofiara czuje się zagubiona i zależna od partnera, niepewna swoich przekonań i decyzji​.

  3. Strach przed porzuceniem Strach przed byciem porzuconym jest silnym motywatorem dla osób współuzależnionych. Narcystyczny partner często wzmacnia ten strach, grożąc odejściem lub wycofaniem miłości, co prowadzi do jeszcze większej uległości i podporządkowania się ofiary. Ten lęk sprawia, że ofiara zrobi wszystko, by utrzymać związek, nawet kosztem własnego zdrowia psychicznego i fizycznego​ 

  4. Potrzeba akceptacji i potwierdzenia Osoby współuzależnione często mają silną potrzebę bycia akceptowanym i docenianym. Narcystyczny partner, początkowo okazując nadmierne zainteresowanie i ciepło, tworzy fałszywe poczucie bezpieczeństwa i wyjątkowości. Gdy później wycofuje te pozytywne emocje, ofiara stara się je odzyskać poprzez podporządkowanie się jego żądaniom​ 


Konkretne zachowania narcystyczne wzmacniające współuzależnienie


  1. Hoovering: Narcystyczny partner po okresie odrzucenia lub zaniedbania stara się „wciągnąć” ofiarę z powrotem do związku poprzez fałszywe obietnice, przeprosiny i wybuchy czułości. Hoovering sprawia, że ofiara ma nadzieję na zmianę i wraca do toksycznej relacji​.

  2. Gaslighting: Technika manipulacji, w której narcystyczny partner wmawia ofierze, że jej postrzeganie rzeczywistości jest błędne. To prowadzi do dezorientacji i poczucia, że ofiara traci kontakt z rzeczywistością, co wzmacnia jej zależność od partnera​.

  3. Chodzenie na paluszkach: Ofiara stara się unikać konfliktów i gniewu narcystycznego partnera, stale przewidując jego reakcje i dostosowując swoje zachowanie, aby zminimalizować ryzyko kłótni​.

  4. Karanie Ciszą: Narcystyczny partner stosuje ciszę jako formę kary, ignorując ofiarę przez dłuższy czas, co powoduje u niej silne poczucie niepewności i desperacką potrzebę odzyskania uwagi partnera​.


Przykłady Współuzależnienia w Narcyzmie


  1. Ewa i Tomek Ewa jest w związku z Tomkiem, który jest narcyzem. Tomek często krytykuje Ewę za drobne błędy, sprawiając, że czuje się niekompetentna i niewystarczająca. Kiedy Ewa próbuje bronić swoich decyzji, Tomek używa gaslightingu, wmawiając jej, że jest zbyt wrażliwa i wszystko wyolbrzymia. Z czasem Ewa zaczyna wierzyć, że Tomek ma rację i staje się bardziej uległa, starając się zadowolić go na każdym kroku, aby uniknąć jego gniewu i odzyskać jego aprobatę. Trauma: Niskie poczucie własnej wartości wynikające z wychowania w domu, gdzie była krytykowana i zaniedbywana emocjonalnie.


  1. Anna i Marek Anna jest w związku z Markiem, który ma narcystyczne zaburzenie osobowości. Marek jest bardzo kontrolujący i zazdrosny. Sprawdza telefon Anny, kontroluje jej finanse i decyduje, z kim może się spotykać. Kiedy Anna próbuje przeciwstawić się takiej kontroli, Marek grozi, że ją opuści. Anna, bojąc się porzucenia, zgadza się na jego żądania, stopniowo tracąc swoją niezależność i poczucie własnej wartości. Trauma: Strach przed porzuceniem, wynikający z dzieciństwa spędzonego w rodzinie, gdzie była opuszczana przez jednego z rodziców.


  1. Julia i Robert Julia była wychowywana w rodzinie, gdzie miłość była warunkowa. Kiedy spotyka Roberta, który jest narcyzem, czuje, że znalazła kogoś, kto wreszcie ją akceptuje. Robert początkowo obsypuje ją komplementami i prezentami, ale z czasem zaczyna ją krytykować i manipulować. Julia, desperacko pragnąc odzyskać początkową uwagę i miłość, podporządkowuje swoje życie Robertowi, ignorując swoje potrzeby i marzenia. Trauma: Wychowanie w rodzinie, gdzie miłość była uzależniona od spełniania wysokich oczekiwań, co prowadzi do potrzeby stałego potwierdzania swojej wartości.


  1. Paweł i Maria Paweł jest w związku z Marią, która jest narcyzem. Maria często manipuluje Pawłem, stosując gaslighting i karanie ciszą. Kiedy Paweł próbuje porozmawiać o swoich uczuciach, Maria wyśmiewa go i ignoruje. Paweł, starając się uniknąć jej gniewu, zaczyna chodzić na paluszkach wokół niej, spełniając jej każde życzenie, aby tylko utrzymać spokój. Trauma: Paweł dorastał w domu z despotycznym rodzicem, gdzie nauczył się, że aby uniknąć konfliktów, musi podporządkować się i nie wyrażać swoich uczuć.


Związek ze Syndromem Sztokholmskim


Syndrom Sztokholmski to stan psychologiczny, w którym ofiara zaczyna odczuwać więź emocjonalną z oprawcą, często w sytuacjach, w których przetrwała zagrożenie. W kontekście związku z osobą narcystyczną, elementy Syndromu Sztokholmskiego mogą się przejawiać na kilka sposobów:


  1. Więź emocjonalna: Ofiary narcyzmu, podobnie jak ofiary porwań, mogą zacząć odczuwać silne emocjonalne przywiązanie do swoich oprawców. Dzieje się tak dlatego, że narcystyczny partner może wprowadzać ofiarę w stan emocjonalnego chaosu, w którym okresy ciepła i troski przeplatają się z epizodami emocjonalnego nadużycia. Ta zmienność sprawia, że ofiara pragnie „dobrych” momentów i stara się je odzyskać​

  2. Racjonalizacja i ochrona oprawcy: Ofiary często racjonalizują zachowania narcystycznego partnera i chronią go przed krytyką z zewnątrz. Podobnie jak osoby z Syndromem Sztokholmskim, które usprawiedliwiają działania swoich porywaczy, ofiary narcyzmu mogą wierzyć, że ich partner działa w ich najlepszym interesie, nawet jeśli jest to nieprawda​ 

  3. Rezygnacja z własnych potrzeb: Zarówno ofiary narcyzmu, jak i osoby z Syndromem Sztokholmskim rezygnują z własnych potrzeb i pragnień, aby zaspokoić potrzeby oprawcy. W przypadku współuzależnienia, ofiara zaniedbuje swoje zdrowie psychiczne i fizyczne, koncentrując się na zadowoleniu narcystycznego partnera​ 


Współuzależnienie w narcyzmie to skomplikowany proces, w którym ofiara podporządkowuje swoje życie narcystycznemu partnerowi z powodu niskiej samooceny, manipulacji, strachu przed porzuceniem i potrzeby akceptacji. Mechanizmy te mają wiele wspólnego z Syndromem Sztokholmskim, gdzie ofiara zaczyna odczuwać więź emocjonalną z oprawcą i racjonalizować jego zachowania. Zrozumienie tych mechanizmów jest kluczowe dla rozpoznania i przezwyciężenia współuzależnienia. Terapia Traumy i Terapia Schematów jako wsparcie profesjonalne są skutecznie wspierają współuzależnioną ofiarę narcyzmu, aby mogła odzyskać poczucie własnej wartości i ustanowić zdrowe granice w relacjach.


Jeżeli Ty lub osoba Ci bliska potrzebuje wsparcia terapeutycznego, zapraszam do umówienia się na konsultację i terapię,


Ewelina Naturia Pańczyk

Psychotraumatolog

Terapeuta Schematów

Terapeuta VR

Naturoterapeuta


Zapraszam do lektury moich artykułów:


Schemat Szczęścia wg Eweliny Naturii Pańczyk


Osobowość anankastyczna a ryzyko rozwoju anoreksji: analiza zależności


Trauma jako konsekwencja Samostanowienia - przyczyny i proces odwrotny


Czynniki ryzyka związane z rozwojem depresji u osób dorosłych i młodzieży


Nadopiekuńczość jako wynik ambicji rodzica. Spektrum Samostanowienia.


Nadopiekuńczość jako wynik traumy rodzica. Spektrum Samostanowienia.


Trauma Rany Matki - spektrum stanowienia o sobie (samostanowienia) w Życiu.


Osierocone dzieci potrzebują "Stać Się". Trauma osierocenia i życiowy program naprawczy.


​.


Comments

bottom of page