W Polsce kobiety zakażone HIV stanowią ok. 25% wszystkich chorych na tę chorobę. Rokrocznie odbywa się ok. 100 porodów osób zakażonych HIV. Dane te jednak mogą być zaniżone, ponieważ wykrywalność zakażenia HIV w Polsce jest wciąż na niskim poziomie – główną przyczyną jest brak wiedzy o chorobie, strach, wykluczenie, a czasami nawet brak pieniędzy na badania. A dziś HIV to nie wyrok. Przy szybko wykrytym zakażeniu i wdrożeniu odpowiedniego leczenia zakażona kobieta ma pewność normalnego, zdrowego życia i zdrowego potomstwa.
Kobieta z HIV
Jak tłumaczy dr n. med. Agnieszka Wroblewska z Poradni Profilaktyczno-Leczniczej Wojewódzkiego Szpitala Zakaźnego w Warszawie, nie ma dziś standardowego profilu pacjentki chorej na HIV.
Funkcjonujący stereotyp, że to osoba na jakimś etapie życia zażywająca narkotyki, niedbająca o siebie, często z patologicznego świata jest zupełnie błędny. Dziś sylwetka pacjentki z HIV zupełnie nie odpowiada temu modelowi. Większość kobiet, które są diagnozowane i okazują się zakażone, nie wie, gdzie i kiedy się zakaziło. To często kobiety świetnie wykształcone z dobrą pracą, na stanowisku, żyjące w dobrze sytuowanych rodzinach i prowadzące aktywne życie. Ponieważ nie jesteśmy w stanie stworzyć jednego ogólnego profilu osób zakażonych, badania powinno się wykonywać przesiewowo czyli np. tak jak to funkcjonuje w Polsce u każdej kobiety w ciąży bez względu na kolor skóry, pochodzenie, wykształcenie. Zakażenie HIV często daje objawy typowe dla innych infekcji wirusowych – ból mięśni, gorączka. Czasami może być także bezobjawowe.
Profilaktyka przedekspozycyjna
Doktor Wroblewska zwraca uwagę, że jeśli kobieta prowadzi aktywne życie seksualne, często zmienia partnerów, bądź ma partnerów, którzy nie robią badań, może skorzystać z profilaktyki przedekspozycyjnej tzw. PrEP czyli przyjmowania tabletek chroniących przed zakażeniem.
Jeśli pacjentka jest narażona na zakażenie w kontaktach seksualnych, stosuje się profilaktykę przedekspozycyjną (PreP). Są to leki przeciwirusowe, które przyjmuje się regularnie i, które zmniejszają ryzyko zakażenia. Stosują je zdrowe osoby w ramach prewencji. Przyjmując PreP ważne jest wykonywanie regularnie badań, ale o tym powie lekarz, który taką terapię przepisze. Profilaktyka przedekspozycyjna jest rozwiązaniem również dla kobiet, które starają się o dziecko z partnerem zakażonym HIV. Terapia PreP bezpieczna jest również dla kobiet w ciąży. Po tę terapię najlepiej zgłosić się do ośrodka, który zajmuje się leczeniem HIV, często przy szpitalach zakaźnych.
Co z diagnostyką?
W zapobieganiu szerzenia się zakażenia HIV najważniejsza jest wiedza o chorobie, sposobach szerzenia i zapobiegania. Jednym z elementów profilaktyki wtórnej i minimalizacji szkód wywołanych zakażeniem HIV jest rozpoznanie choroby na wczesnym etapie. Należy pytać lekarza o testy, a czasami nawet domagać się ich. Jest wiele miejsc, gdzie takie testy można wykonać anonimowo i bezpłatnie. Czasami lęk i wstyd przed przyznaniem się przed sobą i rodziną powoduje, że kobiety rezygnują z testów, a przez to pogarszają przebieg choroby. Spowodowane jest to małą tolerancją w Polsce dla osób HIV pozytywnych. Dlatego niezbędna jest edukacja społeczna w celu profilaktyki zakażeń oraz większej akceptacji i wsparcia dla osób żyjących z HIV.
Należy pamiętać, że jest obowiązek testowania w kierunku HIV w I i III trymestrze ciąży, ale niestety nie zawsze są one wykonywane, więc część kobiet nadal nie jest diagnozowana. Szacuje się, że wciąż duży odsetek kobiet, głównie w mniejszych miastach, nie ma wykonywanych badań, a są one pierwszym krokiem profilaktyki HIV i urodzenia w pełni zdrowego dziecka. Z danych naszego ośrodka wynika, że wszystkie dzieci kobiet, które wykryły zakażenie na początku ciąży i przyjmowały leki przeciwwirusowe w ciąży urodziły zdrowe, niezakażone dzieci.
Jest także szereg chorób, po wykryciu których lekarz powinien pomyśleć o wykonaniu testów w kierunku zakażenia HIV.
Należą do nich min: rak szyjki macicy, nawrotowe zapalenia płuc, trudno leczące się zakażenia, chłoniaki, nawrotowe grzybice oraz wiele innych. Niezwykle ważna jest również edukacja seksualna młodzieży i rzetelne informowanie na temat dróg szerzenia nie tylko HIV, ale również o innych chorobach przenoszonych drogą płciową. Niestety nadal spotykamy się z olbrzymią niewiedzą wśród młodych dziewczyn wchodzących w świat życia seksualnego. Brak świadomości to brak odpowiednich działań.
Autor:
Ewelina Zych-Myłek
Fundacja Instytut Świadomości w ramach cyklu Mama ze Świadomością