Depresja jest jednym z najpowszechniejszych zaburzeń psychicznych, które może dotknąć ludzi w różnym wieku. Rozumienie głównych czynników ryzyka związanych z rozwojem depresji u osób dorosłych i młodzieży jest kluczowe dla skutecznej prewencji, diagnozy i leczenia tego poważnego stanu psychicznego. W niniejszym artykule zebrałam najważniejsze czynniki ryzyka pojawienia się depresji oraz informacje o ich potencjalnych implikacjach klinicznych
Czynniki ryzyka depresji u osób dorosłych:
Historia rodzinna: Istnienie historii depresji w rodzinie może zwiększać ryzyko rozwoju depresji u osób dorosłych poprzez czynniki genetyczne, środowiskowe lub interakcje między nimi.
Stres życiowy: Ekspozycja na długotrwały lub nagły stres związany z pracą, relacjami osobistymi, finansami lub innymi czynnikami życiowymi może zwiększyć podatność na depresję.
Choroby przewlekłe: Istnienie chorób przewlekłych, takich jak choroby serca, cukrzyca czy przewlekły ból, może zwiększać ryzyko depresji.
Przeciwności życiowe: Osoby doświadczające przeciwności życiowych, takich jak utrata bliskiej osoby, rozwód, utrata pracy czy problemy finansowe, są bardziej narażone na rozwój depresji.
Osobowość i temperament: Niektóre cechy osobowości, takie jak perfekcjonizm, skłonność do negatywnego myślenia czy trudności w radzeniu sobie z emocjami, mogą zwiększać ryzyko depresji.
Uzależnienia i używki: Uzależnienie od alkoholu, narkotyków lub innych substancji może być związane z ryzykiem rozwoju depresji.
Brak wsparcia społecznego: Osoby o ograniczonym wsparciu społecznym, izolowane społecznie lub o trudnych relacjach międzyludzkich, mogą być bardziej narażone na depresję.
Czynniki ryzyka depresji u młodzieży:
Dziedziczność i genetyka: Podobnie jak u dorosłych, dziedziczność i genetyka odgrywają rolę w ryzyku depresji u młodzieży.
Traumatyczne doświadczenia w dzieciństwie: Ekspozycja na przemoc domową, zaniedbanie, nadużywanie substancji czy rozłąkę rodzinna mogą zwiększać ryzyko depresji w późniejszym życiu.
Niskie poczucie własnej wartości: Niskie poczucie własnej wartości lub kwestie związane z tożsamością mogą sprzyjać rozwojowi depresji u młodzieży.
Trudności szkolne lub społeczne: Problemy szkolne, trudności z rówieśnikami, prześladowania lub wykluczenie społeczne mogą przyczynić się do depresji u młodzieży.
Zmiany hormonalne: Okres dojrzewania związany z nagłymi zmianami hormonalnymi może być czynnikiem ryzyka depresji u młodzieży.
Uzależnienia i nadużywanie substancji: Młodzież z problemami związanych z używkami lub uzależnieniem jest bardziej narażona na depresję.
Czynniki ryzyka związane z rozwojem depresji są złożone i wieloczynnikowe, zarówno u osób dorosłych, jak i młodzieży. Zrozumienie tych czynników pomaga w identyfikacji osób narażonych na depresję oraz w opracowaniu strategii prewencyjnych i interwencyjnych. Warto podkreślić, że depresja jest stanem behawioralnym i psychicznym, który wymaga holistycznego podejścia do diagnozy, leczenia i wsparcia, uwzględniającego zarówno czynniki biologiczne, jak i środowiskowe. Badania nad czynnikami ryzyka depresji są kluczowe dla doskonalenia praktyk klinicznych i usprawnienia interwencji terapeutycznych mających na celu poprawę zdrowia psychicznego osób dotkniętych depresją.
WAŻNE:
Kryteria depresji klinicznej, zgodnie z terminologią DSM-5 (duża depresja), obejmują "depresyjny nastrój przez większość dnia niemal codziennie" (uczucie smutku, pustki, beznadziei, płaczliwość) oraz utratę zainteresowań (APA, 2013). Poza codziennym, wszechogarniającym smutkiem, osoby z depresją doświadczają także anhedonii, czyli przestają czerpać radość z aktywności, które wcześniej sprawiały im przyjemność (takich jak hobby, sport, seks, uczestnictwo w różnych wydarzeniach czy spędzanie czasu z rodziną). Rodzina i przyjaciele zauważają, że osoby te zupełnie przestają się angażować, na przykład zapalony tenisista w depresji przestaje grać (Rothschild, 1999).
Aby postawić diagnozę depresji klinicznej, osoba musi wykazywać co najmniej pięć objawów przez okres minimum dwóch tygodni; objawy te muszą powodować duży stres lub znacząco pogarszać normalne funkcjonowanie, oraz nie mogą wynikać z innej choroby ani nadużywania leków czy innych substancji. Wymagana jest obecność co najmniej jednego z dwóch opisanych powyżej objawów (stale obniżony nastrój lub anhedonia) oraz dowolna kombinacja z poniższej listy (APA, 2013):
znaczna, niezamierzona utrata masy ciała lub tycie, również wyraźny spadek lub wzrost apetytu,
trudności w zasypianiu albo zbyt duże zapotrzebowanie na sen,
pobudzenie psychomotoryczne (pacjent jest wyraźnie niespokojny i roztrzęsiony, nie potrafi usiedzieć na miejscu, chodzi z kąta w kąt, porusza nerwowo dłońmi, pociera lub miętosi skórę, ubranie lub inne przedmioty) lub spowolnienie psychomotoryczne (osoba porusza się bardzo powoli, mówi cicho, mało albo monotonnym głosem),
zmęczenie, utrata energii,
poczucie winy lub bycia bezwartościowym,
trudności w koncentracji, nieumiejętność podjęcia decyzji,
myśli samobójcze (ang. suicidal thoughts): myśli o śmierci (nie strach przed nią), planowanie samobójstwa, podjęcie próby samobójczej.
Diagnoza depresji wymaga również wykluczenia wystąpienia tych objawów w wyniku innych chorób fizycznych lub psychologicznych. Objawy depresji powinny istotnie zakłócać codzienne funkcjonowanie i być wystarczająco nasilone, aby zasłużyć na diagnozę depresji klinicznej.
Depresja kliniczna jest uważana za chorobę przebiegającą epizodami; jej objawy występują w pełnym nasileniu przez jakiś czas, a następnie stopniowo zanikają. Według Rothschilda (1999), 50–60% osób, które przebyły epizod depresji klinicznej, doświadcza kolejnego epizodu; ci, u których potwierdzono dwa epizody, mają 70% prawdopodobieństwa zapadnięcia na trzeci, a jeśli przebyli trzy – na 90% będą mieli czwarty. Choć pojedynczy epizod może trwać miesiącami, to około 70% pacjentów z rozpoznaniem depresji wraca do zdrowia w ciągu roku. U pozostałych choroba może się utrzymywać; po pięciu latach około 12% wykazuje oznaki poważnego pogorszenia funkcjonowania związane z depresją (Boland i Keller, 2009). W dłuższej perspektywie u wielu osób, u których zaobserwowano poprawę, występują jeszcze niewielkie objawy mogące w pewnym stopniu nasilać się lub słabnąć (Judd, 2012).
Ważne jest, aby osoby doświadczające tych objawów skonsultowały się z lekarzem lub specjalistą ds. zdrowia psychicznego w celu dokładnej oceny, diagnozy i leczenia depresji. Profesjonalna ocena jest kluczowa dla zapewnienia odpowiedniego wsparcia i leczenia dla osób dotkniętych depresją.
Jeżeli doświadczasz cierpienia lub traumy i potrzebujesz wsparcia, zapraszam do umówienia się na konsultację i terapię,
Ewelina Naturia Pańczyk
Psychotraumatolog
Terapeuta Świadomości
Naturoterapeuta
Zapraszam do lektury moich artykułów w temacie depresji:
Depresja - choroba współczesności z tłem historycznym
Stereotypy społeczne a bagatelizowanie depresji: problem wciąż aktualny
Depresja: Nawyki życiowe pomagające w zarządzaniu depresją i redukcji ryzyka jej wystąpienia
Bajka Terapeutyczna dla dorosłych: Orion i Aria, czyli o cierpieniu jako nieodłącznej części Ludzkiego Doświadczenia
Schemat Szczęścia wg Eweliny Naturii Pańczyk
#programytraumy #pętle #pętletraumy #pętleumysłu #ewelinanaturiapanczyk #instytutswiadomosci #narcyz #narcyzm #empata #zaburzenienarcystyczne #toksyk #toksycznarelacja #trauma #terapiatraumy #zdrowiepsychiczne #psychologia #psychotraumatolog #rozwojswiadomosci #ranamatki #traumamatki #żałoba #zaloba #strata #traumastraty #śmierć #cierpienie #szczescie #depresja
Comments